Najczęstsze powikłania zrostów

Zrosty są odpowiedzią na tzw. uraz otrzewnej, do jakiego dochodzi w trakcie operacji – stanowi to największe wyzwanie dla operatorów. Zrosty występują u 60–90% kobiet, które przeszły operacje ginekologiczne, i u blisko 90% pacjentów z historią zabiegu chirurgicznego na jelicie grubym.

Zrosty mogą zostać całkowicie bezobjawowe, ale mogą także powodować różne przewlekłe problemy kliniczne. Dotyczy to w szczególności wystąpienia ryzyka niedrożności jelit, przewlekłego bólu w obrębie miednicy i niepłodności. U pacjentów poddawanych kolejnej operacji zrosty są istotnym czynnikiem komplikującym, ponieważ mogą znacznie wydłużyć czas trwania operacji i wpłynąć na jej przebieg.

Niepłodność

Zrosty są główną przyczyną wtórnej (nabytej) niepłodności u kobiet. Z tego powodu wiele kobiet ma problemy z zajściem w ciążę. Naruszają porządek anatomiczny w rejonie jajników i jajowodów i uniemożliwiają przemieszczanie się zapłodnionych komórek jajowych i embrionów. Okazało się, że zrosty wpływają negatywnie na płodność u 15–20% kobiet. Problemy dotyczące jajowodów są przyczyną niepłodności u 40% kobiet i można ją wiązać z występowaniem zrostów pozapalnych lub pooperacyjnych, jak również ze zrostami w przebiegu endometriozy. Zwykle każdy przypadek endometriozy związany jest z występowaniem zrostów.

Chociaż przyczyną niepłodności jest często kilka czynników, istnieje wyraźny związek między występowaniem zrostów a niepłodnością. Niepłodność u kobiet spowodowana zrostami ustępuje po ich uwolnieniu. W czasie 12 lub 24 miesięcy po uwolnieniu zrostów w ciążę zaszło odpowiednio 32% i 45% kobiet. W porównywanym czasie w grupie kobiet nieleczonych w ciążę zaszło odpowiednio 11% i 16%.

Niedrożność jelit

Zrosty pooperacyjne są najczęstszą (30–41% przypadków) i najpoważniejszą przyczyną mechanicznej niedrożności jelit, która w konsekwencji wymaga powtórnej operacji. Problem ten szczególnie dotyczy jelita cienkiego (65–75%). W przypadku ponownych operacji istniejące zrosty przedłużają czas zabiegu, a trudności techniczne podczas oddzielania od siebie zrośniętych narządów sprzyjają ich uszkodzeniom, co zwiększa ryzyko ciężkich powikłań pooperacyjnych (także wytworzenia kolejnych zrostów).

Niedrożność jelita cienkiego jest najbardziej poważnym powikłaniem związanym z występowaniem zrostów, która w przypadku braku prawidłowego rozpoznania i leczenia może prowadzić do zagrożenia życia i śmierci (ryzyko śmierci 10%).

Przewlekłe bóle miednicy

Analiza badań klinicznych z udziałem łącznie prawie 1000 pacjentów cierpiących na ból w miednicy wykazuje, że najczęściej objawy te związane są z występowaniem zrostów pooperacyjnych (40%). Ponadto badania wykazały poprawę w 50–90% przypadków po laparoskopowej adhezjolizie (uwolnieniu zrostów).

Ponowne hospitalizacje 

Wyniki trzech dużych badań prowadzonych w Wielkiej Brytanii na temat występowania i wpływu zrostów na zdrowie pacjentów zwane studium Scar (Surgical and Clinical Adhaesion Research) wykazały wiele istotnych faktów. Najwyższe ryzyko ponownego przyjęcia do szpitala po operacji jamy brzusznej występuje w pierwszym roku po zabiegu (25%). Według NHS (National Health System) ryzyko ponownego przyjęcia do szpitala wzrasta dwukrotnie u pacjentów po operacjach jamy brzusznej i miednicy. Zaobserwowano również, że u 10% kobiet poniżej 60 r.ż. ponad 5 lat po operacji istnieje konieczność ponownej operacji. Czas reoperacji z powodu komplikacji jest wydłużony o 20–24 minuty.